Hazenslaapjes, iedere baby slaapt wel eens te kort en dat is niets om je zorgen over te maken. Anders wordt het wanneer je baby nauwelijks (langer) slaapt, niet tot rust komt en veel huilt. Om hazenslaapjes bij baby’s te kunnen doorbreken is het belangrijk om te achterhalen waarom je kindje steeds kort slaapt. In dit artikel leg ik je daarom graag uit wat hazenslaapjes precies zijn, wat de mogelijke oorzaken kunnen zijn en geef ik je 5 handige tips om ze te doorbreken, zodat je baby beter kan slapen en jij als moeder ook meer rust krijgt.
Waar komt de term hazenslaapje eigenlijk vandaan?
Een hazenslaapje verwijst naar de slaap van een haas. Een haas heeft geen hol wat hem tijdens het slapen kwetsbaarder maakt voor roofdieren. Een haas slaapt daarom licht, zo licht dat hij door ieder geluid of trilling van de bodem wakker wordt. Ook is zijn slaapcyclus kort, deze duurt slechts enkele minuten. Dit alles om ervoor te zorgen dat hij tijdens zijn slaap direct wakker kan worden om te vluchten zodra er gevaar dreigt.
Wat is een hazenslaapje bij een baby?
Een volledige slaapcyclus van een baby duurt 40-45 minuten. Een hazenslaapje duurt 20-30 minuten en in plaats van een volledige slaapcyclus wordt een baby ongeveer halverwege zijn slaapcyclus wakker. Een hazenslaapje geeft onvoldoende herstel omdat de diepe slaap wordt gemist, waardoor een baby oververmoeid wakker wordt.
Oorzaken hazenslaapjes?
Om hier antwoord op te geven leg ik eerst uit hoe een volwassene onder de meest ideale omstandigheden in de nacht slaapt door middel van onderstaande afbeelding.
Slaapcyclus volwassenen
Als je de lijn volgt dan zie dat je vanuit wakker zijn eerst indoezelt en daarna in slaapfase 1 komt, hierna volgt slaapfase 2, gevolgd door slaapfase 3 ofwel de diepe slaap. Tijdens de diepe slaap ben je moeilijk te wekken en als je eenmaal wakker wordt moet je van ver komen.
Nadat je een tijdje diepe slaap bent geweest volgt slaapfase 2 en kom je weer in slaapfase 1, aan het einde van een slaapcyclus volgt de REM-slaap ook wel droomslaap genoemd.
Als je op de afbeelding kijkt dan zie je dat wanneer je droomt (REM-slaap), heel dicht bij wakker zijn zit. In tegenstelling tot de diepe slaap, slaap je tijdens de REM-slaap licht en kun je makkelijk gewekt worden.
Slaapcyclus baby
Jonge baby’s tot ongeveer 6 maanden slapen anders dan oudere baby’s of kinderen, wat maakt dat ze lichter slapen en makkelijker wakker worden:
1. Zo begint hun slaapcyclus met droomslaap waardoor ze al aan het begin van een slaapcyclus makkelijker wakker kunnen worden.
Wetenschappers gaan ervan uit dat de hersenen zich ontwikkelen tijdens de droomslaap. Omdat de hersenen van baby’s het eerste jaar flink ontwikkelen hebben ze meer droomslaap nodig.
2. Hebben ze meer REM-slaap, 50 % van de totale slaaptijd.
Tegen het eerste levensjaar is dit nog maar 30 % van de totale slaaptijd en volwassen hebben slechts 20-25 % droomslaap. Ook heeft een jonge baby meer REM-fases, 8-10 keer per nacht. Naarmate een baby ouder wordt neemt dit af naar 4-5 keer per nacht.
3. Tijdens de overgang van droomslaap naar de diepe slaap kan een baby een schok door zijn lijfje voelen wat hem kan wekken.
De overgang van REM naar diepe slaap vindt rond de 20-30 minuten plaats.
4. Jonge baby’s zijn in tegenstelling tot oudere kinderen en volwassen heel bewegelijk tijdens droomslaap.
Dit is te herkennen aan maaiende armen, ze kunnen zich hiermee makkelijk wakker slaan. Juist omdat ze licht slapen tijdens het dromen.
Overige oorzaken hazenslaapjes:
- Pijn of honger
Het spreekt voor zich dat pijn of honger het slapen kunnen verstoren zeker als een baby op dat moment licht slaapt. Sluit daarom altijd eerst uit of je baby geen pijn of honger heeft.
- Slapend in bed gelegd worden
Baby’s vanaf 1-2 maanden zijn zich al wat meer bewust van hun omgeving. Als zij slapend in bed gelegd worden kunnen ze bij de overgang naar de diepe slaap wakker worden wanneer je er niet meer bent. Zijn slaap gaat dan steeds meer op die van een haas lijken, want door afhankelijke hulp checkt hij als het ware steeds zijn omgeving. Het kan een baby een onveilig gevoel geven als hij je nodig heeft om te slapen en hij steeds wakker wordt omdat je er niet bent.
- Prikkels
Te veel prikkels van bezoek, (omgevings-)geluid of licht kunnen ervoor zorgen dat een baby die zich nog veel in lichte slaap bevindt makkelijker wakker wordt. Een baby die oververmoeid is, is ook overprikkeld waardoor prikkels extra binnenkomen en het slapen verder kunnen verstoren.
Gevolgen van hazenslaapjes
Een baby die veel hazenslaapjes slaapt is oververmoeid en huilt daardoor sneller. Oververmoeidheid en huilen zorgen ervoor dat het lichaam stress ervaart. Het lichaam maakt dan extra cortisol (stresshormoon) aan, dit zorgt ervoor dat een baby lichter gaat slapen en sneller wakker wordt, wat het patroon van het slapen van hazenslaapjes in stand houdt.
Vijf tips om hazenslaapjes te doorbreken
1. Oververmoeidheid verhelpen of voorkomen
Cortisol is verantwoordelijk voor het kunnen waken in de ochtend, het houd de hersenen wakker. Maar in verhoogde hoeveelheid zorgt het ervoor dat een baby (nog) lichter gaat slapen en moeite heeft met in en doorslapen. Voorkom daarom dat je baby verder oververmoeid raakt. Je kunt dit doen door de juiste wakkertijd voor zijn leeftijd te hanteren en hem te laten slapen in de wandelwagen of draagzak.
2. Inbakeren
Wanneer je ziet dat je baby veel met zijn handjes maait en zich steeds wakker slaat, kan het helpen hem in te bakeren. Naast het beperkingen van bewegingen geeft inbakeren een baby ook een veilig en geborgen gevoel. Er bestaan verschillende inbakersystemen en inbakerslaapzakken, maar niet ieder systeem is even geschikt. Zo heeft een baby in een inbakerslaapzak vaak nog te veel bewegingsruimte en werkt een strak inbakersysteem beter bij maaiende handjes.
3. Leg je baby niet slapend in bed
Het is normaal dat een jonge baby nog niet zelf in slaap kan vallen in bed. Als jouw baby steeds een hazenslaapje doet, leg hem dan niet slapend in bed. Laat hem slapen in de wandelwagen of draag hem. Zo doorbreek je het patroon van hazenslaapjes en oververmoeidheid. Zodra je baby in een beter slaapritme komt, zal hij makkelijker kunnen leren om in zijn eigen bed in slaap te vallen zonder hem te laten huilen.
4. Verminder prikkels
Omdat een baby die veel hazenslaapjes slaapt, licht slaapt is hij nog makkelijker te wekken door prikkels en omgevingsgeluid. Creëer daarom een rustige (slaap)omgeving en verminder externe prikkels als te veel bezoek (nieuwe indrukken), fel licht en harde geluiden.
5. Gebruik white noise
Merk je dat jouw baby makkelijk wakker wordt door omgevingsgeluid? Gebruik dan white noise (vanaf 3 maanden werkt pink noise beter). Dit maskeert het omgevingsgeluid en zorgt ervoor dat onverwachte geluiden je baby niet kunnen wekken.
Conclusie
Jonge baby’s tot ongeveer 6 maanden slapen lichter omdat ze meer dromen, hun slaapcyclus begint met droomslaap (lichte slaap) waardoor ze halverwege hun slaapcyclus makkelijker wakker kunnen worden. Daarnaast kunnen baby’s naar de overgang naar diepe slaap een schok in hun lijfje ervaren ook dit kan hem eerder wekken. Als een baby veel hazenslaapjes slaapt gaat hij door de oververmoeidheid nog lichter slapen. Hij heeft dan vaak meer hulp nodig om in slaap te kunnen vallen, deze hulp wordt weer een gewoonte en zo kom je in een vicieuze cyclus terecht van korte slaapjes, gebroken nachten en je kindje steeds in slaap helpen. Laat daarom je baby niet een onnodige hazenslaper worden. Achterhaal de oorzaak van zijn hazenslaapjes en help je baby een cyclus of langer te slapen.
Bronnen
Dhondt, Karlien (2022). Slaap nu maar (alsjeblieft): Slaapproblemen herkennen en oplossen bij jonge kinderen. Pelckmans Uitgevers. Kalmthout, BE
Bamberger, Christoph M. (2018). Beter slapen in 7 stappen. Zuidnederlandse Uitgeverij. Aardselaar, BE.
Spruyt, Karen. (2008). Slapen. Lannoo: Tielt.
